Yazılım Projelerinde İş Analisti ve Ürün Sahibi Rolleri

Giriş

Bir yazılım projesinde iş analistinin (BA) ve ürün sahibinin (PO) sorumlulukları arasında belirgin bir çizginin izini sürmek bazen zordur. Her iki rolün de sıklıkla örtüşen sorumlulukları vardır ve bu da birinin nerede bitip diğerinin nerede başladığını söylemeyi zorlaştırır. Her ikisi de çok benzer beceriler gerektirir ve sorumlulukları birbirini iyi tamamlar. Günün sonunda ikisi de aynı hedef doğrultusunda çalışmaktadır: DEĞERLİ BİR YAZILIM ÜRÜNÜ YARATMAK.

Bu yazıda iş analisti ve ürün sahibinin rollerinden, ortak ve farklı olan özelliklerinden bahsedilecektir.

1. İş Analisti (Business Analyst) Kimdir ve Temel Sorumlulukları Nedir?

İş analisti kimdir tanımından önce iş analizinin tanımını yapmak faydalı olacaktır. İş Analizi; ihtiyaçları tanımlayarak ve paydaşlara değer sağlayan çözümler önererek bir kuruluşta değişimi sağlama uygulamasıdır. İş analizi, bir kuruluşun ihtiyaçları ve değişim gerekçelerini ifade etmesini ve değer sağlayabilecek çözümleri tasarlamasını ve tanımlamasını sağlar. İş analizi, bir projenin sınırları içinde veya kurumsal gelişim ve sürekli iyileştirme boyunca gerçekleştirilebilir. Ayrıca mevcut durumu anlamak, gelecekteki durumu tanımlamak ve mevcut durumdan gelecekteki duruma geçmek için gereken faaliyetleri belirlemek için kullanılabilir.

İş analisti ise BABOK’ta yapılan tanımlamada, iş unvanı veya organizasyonel rolü ne olursa olsun, iş analizi görevlerini yerine getiren herhangi bir kişi olarak açıklanmıştır. İş analistleri, araçlar, süreçler, belgeler ve paydaşlar dahil olmak üzere bir kuruluş içindeki çeşitli kaynaklardan gelen bilgilerin keşfedilmesinden, sentezlenmesinden ve analiz edilmesinden sorumludur. İş analisti, altta yatan sorunları ve nedenleri belirlemek için paydaşların gerçek ihtiyaçlarını ortaya çıkarmaktan sorumludur.

İş analistleri, tasarlanan ve sunulan çözümlerin paydaşların ihtiyaçları ile uyumlu hale getirilmesinde rol oynar. İş analistlerinin gerçekleştirdiği faaliyetler şunları içerir:

• Kurumsal sorunları ve hedefleri anlamak,

• İhtiyaçları ve çözümleri analiz etmek,

• Stratejiler geliştirmek,

• Değişimi teşvik etmek,

• Paydaş işbirliğini kolaylaştırmak.

1.1. İş Analistinin Temel Görevleri

İş Gereksinimlerini Belirleme:

• İş analisti, paydaşlarla etkileşimde bulunarak ve gereksinim toplama tekniklerini kullanarak iş gereksinimlerini belirler.

• Gereksinimleri belirlerken, paydaşların ihtiyaçlarını anlamaya çalışır ve bu ihtiyaçları dokümante eder.

Analiz ve Modelleme:

• Toplanan gereksinimleri analiz eder ve sistem ya da süreçlerin modellemesini yapar.

• UML (Unified Modeling Language) gibi araçları kullanarak sınıf diyagramları, use case diyagramları, akış diyagramları gibi modeller oluşturabilir. Ayrıca oluşturulan modeller çerçevesinde mockup/prototip ekran tasarımları üzerinde çalışabilir.

Gereksinimlerin Yönetimi:

• Gereksinimlerin değişikliklerini yönetir ve güncel tutar.

• Gereksinimlerin takibini yapar ve paydaşlarla bu gereksinimlerin anlaşılabilirliğini sağlar.

İletişim:

• Paydaşlarla sürekli iletişim halinde olur.

• Geliştirme ekibiyle ve diğer paydaşlarla gereksinimlerin anlaşılmasını ve uygulanmasını sağlar.

Test ve Doğrulama:

• Gereksinimlerin doğru bir şekilde anlaşıldığını ve uygulandığını doğrulamak için test süreçlerine katılır.

2. Ürün Sahibi (Product Owner) Kimdir ve Temel Sorumlulukları Nedir?

Ürün Sahibi, alan/sektör deneyimini ve pazar ihtiyacını karşılayan bir ürün vizyonuna sahiptir. İş ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak ürünün vizyonunu formüle eder. BABOK kılavuzu, Ürün Sahibini, kendisini ürünün değerini en üst düzeye çıkarmaya adamış biri olarak tanımlar. Aynı zamanda “Müşterinin Sesi” de sayılabilirler. Sorunu son kullanıcının bakış açısından anlamak ve çözümün sorunu çözdüğünden emin olmak ürün sahibinin sorumluluğundadır. Geliştirilmekte olan değişikliğin zorunlu kılındığı gereksinimleri karşılamasını sağlamaktan sorumlu aktif ekip üyesidir.

Herkesin projenin amacını anlamasını ve görevlerini buna göre planlamasını sağlamak için Paydaşlar, Geliştirme Ekipleri ve İş Analistleri gibi organizasyonun birden fazla departmanı arasında bağlantı görevi görürler.

Bir Ürün Sahibi herhangi bir çevik ekibin merkezinde yer alır. Ürün Yöneticisinin genel vizyonunun, geliştirme ekibinin alabileceği daha küçük, yönetilebilir parçalara dönüştürülmesini sağlarlar. Ayrıca projenin vizyonu ve hedeflerinin yanı sıra adımların da net olmasını sağlarlar. Ayrıca ekiplerin sprintleri sırasında çalışmalarını tamamlamasını ve proje ekibin üzerinde çalıştığı uzun vadeli hedeflere ulaşmasını sağlarlar. PO’nun projenin teknik uygulaması konusunda endişelenmesine gerek yoktur. Uyumlamayı onaylamak, soruları netleştirmek, fikir birliğine varmak ve kararları yönlendirmek için iletişim noktasıdır.

Ayrıca ekiplerin sprintler sırasında işlerini tamamlayıp tamamlamadığına ve projenin uzun vadeli hedeflere ulaşıp ulaşamayacağına bakarlar. Temel sorumlulukları şunları içerir:

1) Ürün özelliklerini ve hedeflerini özetlemek

2) İş Analisti ile işbirliği içinde ürüne ilişkin birikmiş işlerin yönetilmesini sağlamak

3) Müşteri ihtiyaçlarını takip etmek

4) Güçlü iletişimi teşvik etmek

5) Beklentileri iletmek

6) Özellikleri ve kullanıcı hikayelerini kabul etmek

7) Gerekirse sorunları belirlemek

2.1. Ürün Sahibinin Temel Görevleri:

Ürün Vizyonu ve Strateji:

• Ürün sahibi, ürünün genel vizyonunu belirler ve bu vizyonu paydaşlar ve ekibin anlamasını sağlar.

• Ürünün stratejik hedeflerini belirler.

Ürün Backlog Yönetimi:

• Ürün backlog’unu oluşturur ve önceliklendirir.

• Backlog üzerindeki öğelerin detaylarını tanımlar ve ekiple paylaşır.

Öncelik Belirleme:

• İşin önceliklerini belirler.

• Müşteri ve iş gereksinimlerini dikkate alarak hangi özelliklerin öncelikli olarak geliştirileceğine karar verir.

Sprint Planlaması:

• Scrum veya benzeri çevik yönetim metodolojilerinde, ürün sahibi, sprint planlaması sürecinde ekiple bir araya gelir ve belirlenen önceliklere dayanarak sprint hedeflerini belirler.

İletişim ve Paydaş Yönetimi:

• Paydaşlarla sürekli iletişimde bulunur ve onların beklentilerini anlamaya çalışır.

• Gelişmeleri paydaşlara düzenli olarak ileterek geri bildirim alır.

3. İş Analisti ve Ürün Sahibinin Farklılıkları

İş Analistinin ve Ürün Sahibinin tanımlarını, temel sorumluluk ve görevlerini yukarıda detaylı açıkladık. Ürün sahibinin görevleri ile iş analistinin görevleri arasında organizasyon içinde net bir ayrım yapmak zor olabilir. Çünkü görevleri sıklıkla örtüşmektedir. Hatta bir ürün sahibi (PO) bazı organizasyonlarda daha çok iş analisti (BA) benzeri bir pozisyon oynayabilir. Aynı zamanda bir iş analisti başkalarında ürün sahibi benzeri bir rol oynayabilir. Fakat biz yine ürün sahibi ile iş analistinin bazı parametreler bazında ne hangi farklılıklar var aşağıdaki tabloda karşılaştırmalı olarak sunuyoruz.

4. İş Analisti ve Ürün Sahibinin Ortak Özellikleri

İş analisti ve ürün sahibi iş tanımları veya rolleri pek çok ortak noktaya sahiptir ve sorumluluklar ve beceriler gibi yönlerde örtüşmektedir.

Bir Ürün Sahibi ve İş Analisti, proje çalışmasını denetlemek ve vizyonu gerçeğe dönüştürmek için el ele çalışır. Bir iş analistinin ürün sahibine kadar temel hedefi, iyi bir işbirliği ve takım çalışmasıyla tek bir ürün oluşturmaktır.

Ürün Sahibi ve İş Analisti paydaşlarla yakın işbirliği içinde çalışarak onların projenin her adımından haberdar olmalarını sağlar.

5. Sonuç

Her iki rol de proje sürecinde önemli katkılarda bulunur ve başarılı bir projenin yönetilmesinde etkili bir işbirliği içinde olmaları önemlidir. İş analisti, karmaşık iş süreçlerini analiz ederek belirgin iş gereksinimleri ortaya çıkarır ve paydaşlar arasında etkili bir köprü oluştururken, ürün sahibi; projenin genel stratejik hedeflerini, vizyonunu belirler ve ürünün başarılı bir şekilde piyasaya sürülmesini sağlar. Başarılı projelerde doğru gereksinimleri belirlemenin yanı sıra, bu gereksinimleri bir vizyon etrafında birleştirmek oldukça kritiktir. Dolayısıyla; İş analisti ve ürün sahibi, birbirlerini destekleyen ve tamamlayan rolleriyle, projelerin başarılı bir şekilde yönetilmesine ve değer yaratılmasına önemli katkılarda bulunurlar.

Kaynakça

• BABOK v3 “A Guide To The Business Analysis Body Of Knowledge®” - IIBA

• https://www.knowledgehut.com/blog/agile/product-owner-vs-business-analyst

• https://www.iiba.org/business-analysis-blogs/product-owner-vs-business-analyst/

• https://businessanalystmentor.com/business-analyst-vs-product-manager/

• https://isildoksanbir.medium.com/i%CC%87%C5%9F-analistinin-rol%C3%BC-ve-temel-yetkinlikleri-188f3e6c5b73

• https://mentormate.medium.com/product-owner-vs-business-analyst-the-importance-of-both-d813c31320d5

• https://liderlerveprojeler.com.tr/projelerin-yin-ve-yangi-urun-sahibi-vs-is-analisti/

• https://www.linkedin.com/pulse/difference-between-role-product-owner-business-analyst-krishnan/